Книга: O fraszkach



Wacław Potocki

O fraszkach

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.

Spowiedałem[1] się księdzu na jubileuszu

Fraszek swoich. Ledwo to dójdzie jego uszu,

Upewnił mię[2] po śmierci za nie czyścem długim.

Skrupulat to. Znowu się spowiedam przed drugim.

Aż ten baje[3] o piekle. Tam do kata, rzekę,

Wolę, że się oczyszczę, niżeli upiekę.

Więc wróciwszy do domu na onę[4] pokutę,

Każę sobie założyć na kominie hutę[5].

Jeszcze się z nimi żegnam, ba, i nie bez żalu,

Nim je na swoje miejsce wyprawię do palu[6].

Aż mój stary przyjaciel we drzwi zakołace.

Do takiejli zniewagi twoje przyszły prace?

Nie czyń tego, Wacławie! o Muzy gra chodzi.

Wierzcie mi, żeć to u nich na potym zaszkodzi.

Z początku świata były fraszki, były żarty,

Byle w nich Bóg miał pokój. Czyli twoje karty

Treny tylko a wojny? Wiesz, że raz pogodno,

Drugi dżdżysto; raz ciepło, a drugi raz chłodno;

Raz dniem, drugi raz nocą niebo świat przeplata.

Podobała się Bogu taka alternata[7].

W twych księgach (bodaj ten mnich i z swoją przestrogą!)

Przy poważniejszych rzeczach fraszki ujść nie mogą?

Sławnym wierszem z żabami Homer[8] wojny mysze,

Nikczemnego komara Wirgiljusz[9] pisze.

Czytałeś Klaudjusza w uczonym Senece[10]?

Synezjusz[11] łysinę, Plutarch[12] tak dalece

Świerczka chwali, Heinsius[13], niżeli ci[14] zdrowszy

W rozumie chrześcijanin, księgę pisał o wszy;

Wielką Naso[15] miłości część swych rymów święci.[16]

Czytają i ludzie to oddają pamięci,

Co my żartem piszemy; chociaż nas stąd winią,

Toż sami księża, prawda, że nie wszyscy, czynią.

Źdźbła nam wyjmują, sami w oku mając kłody,

Bez małaby nie lepiej sobie radzić wprzódy.

Szkoda palić, lecz, wedle najpierwszej spowiedzi,

Niech przeczyści i niechaj autor je przecedzi.

Precz plugawe paskwile[17], precz przymówki głupie…

Acz[18] dziś ludzie na słowa połykają ślinki;

Pewnieć ich nie zawstydzą najgorsze uczynki.

Dałem sobie rozradzić; czemubyśmy radzi,

Wskok słuchamy; próżno się na racyje sadzi[19].

spowiedałem (daw.) — dziś popr.: spowiadałem.

mię (starop.) — dziś popr.: mnie.

bajać — opowiadać niestworzone historie, fantazjować.

onę (starop.) — dziś: tę.

huta — stos drzewa na opał.

pal — spalenie.

aiternata — odmiana.

Homer — najstarszy grecki poeta, wędrowny śpiewak, twórca dwóch ważnych dzieł: Iliady i Odysei. Ponadto uważa się go za autora poematu heroikomiczego Batrachomyomachii, czyli „wojny żabio-mysiej”.

Wirgiliusz — Wergiliusz (Publius Vergilius Maro, 70–19 p.n.e.) był jednym z najwybitniejszych twórców rzymskich, napisał Eneidę. Uznawany jest również za twórcę poematu Komar.

Seneka — Seneka Młodszy (Lucjusz Anneusz Seneka, 4 p.n.e.–65 n.e.) był rzymskim pisarzem, poetą, retorem oraz przede wszystkim filozofem — wyznawcą stoicyzmu. Napisał satyrę Udynienie boskiego Klaudiusza.

Synezjusz — Synesius z Cyreny (ok. 373–413) był filozofem, poetą, ojcem Kościoła, biskupem. Napisał m.in. Pochwałę łysiny.

Plutarch — Plutarch z Cheronei (ok. 50–125) był greckim filozofem, historykiem, moralistą. Najbardziej znany z autorstwa żywotów sławnych ludzi starożytnej Grecji i Rzymu.

Heinsius — Daniel Heinsius (1580–1655) był holenderskim filologiem, poetą, profesorem uniwersytetu w Lejdzie. Pisał po łacinie oraz w języku ojczystym. Napisał żartobliwą Pochwałę wszy.

niżeli ci — autorzy wymienieni wcześniej (Homer, Wergiliusz, Seneka, Plutarch), którzy byli poganami.

Naso — Owidiusz (Publius Ovidius Naso, 43 p.n.e.–18 n.e.) był jednym z najwybitniejszych, ale też ostatnich wielkich rzymskich poetów. Znany głównie z twórczości o tematyce miłosnej. Napisał Sztukę kochania oraz Pieśni miłosne, a także poemat epicki Metamorfozy.

Sławnym wierszem z żabami… — Potocki wymienia błahe wiersze znanych autorów: Wojnę żab i myszy Homera; Komara Wirgiliusza; Klaudiusza Seneki (satyrę na cesarza Klaudiusza); Pochwałę łysiny biskupa Synezjusza; Świerczka Plutarcha (co było pomyłką Potockiego); Pochwałę wszy skierowaną do ojców żebraków filologa holenderskiego Heinsiusza; wiersze o miłości Owidiusza.

paskwil — dziś popr.: paszkwil; utwór literacki mający na celu zniesławienie kogoś.

acz (starop.) — chociaż.

sadzić (starop.) — opierać się.




на главную | моя полка | | O fraszkach |     цвет текста   цвет фона   размер шрифта   сохранить книгу

Текст книги загружен, загружаются изображения



Оцените эту книгу